صورت اعمال و مناسک حج از ديدگاه مذاهب اسلامي

Views: 86

حج از جمله عباداتي است که اکثريت قريب به اتفاق اعمال و مناسک آن، از نظر مذاهب گوناگون اسلامي يکسان و تنها در برخي از فروع و جزئياتش اختلاف نظر وجود دارد. به منظور آشنايي زائران بيت الله الحرام، به ويژه روحانيان کاروان‌ها که در موسم حج،‌گاه با اعمال و رفتار متفاوت زائران ديگر رو به رو مي‌شوند، صورت اجمالي اعمال و مناسک حج از ابتدا تا انتها، و با اشاره به موارد اختلاف ميان مذاهب اسلامي، از کتاب ارزشمند «الفقه علي المذاهب الخمسه» اثر عالم بنام شيعي، محمد جواد مغنيه برگرفته شده که تقديم خوانندگان مجله ميقات مي‌شود. نقل، تحليل و بررسي دلايل و مستندات هر يک از آراي فقهي در موارد اختلاف، مجال و فرصت ديگري لازم دارد که اميد است در آينده توفيق انجامش فراهم گردد. بمنّه و کرمه.

اجرت نايب جان‌باخته در فاجعة منا

Views: 85

با توجه به حادثة غم‌انگيز منا در ايام حجّ امسال (1436ق.)، و جان باختن شماري از حاجيان بيت ‌الله الحرام؛ از جمله تعدادي از افراد که به عنوان نايب در اين سفر حضور داشته‌اند، سؤالاتي در اين زمينه مطرح است؛ يکي از پرسش‌هاي فقهي اين است که در صورت موت بعد از احرام و دخول در حرم که قربانيان حادثه در چنين حالتي بودند، نايب چه مقدار استحقاق اجرت خواهد داشت؟ يعني به فرض صحت حج ّنايب و اجزاي آن نسبت به منوب عنه، آيا تمام مبلغ اجاره را بايد به او پرداخت يا تنها به اندازة همان مقدار از اعمال که بجا آورده استحقاق اجرت است؟ بسياري از فقها در اين مسئله به‌ صورت مطلق بحث کرده، نايب را به صرف احرام و دخول حرم، مستحقّ تمام اجرت دانسته‌اند. امّا برخي ديگر قائل‌اند در صورتي که اجير بر تفريغ ذمّه باشد، استحقاق تمام اجرت را دارد؛ امّا اگر اجير بر اتيان اعمال باشد، به نسبت همان مقدار از اعمال که به جا آورده است، استحقاق اجرت دارد.

تأثير تورم و قطع مناسبات سياسي با عربستان بر فريضة حج

Views: 61

حقيق حاضر به بررسي تأثير تورم و قطع ارتباط و مناسبات سياسي با کشور عربستان بر فريضة حج مي‌پردازد. با توجه به اينکه در زمان حاضر، در کشور ما تشرف به حج از طريق نام­نويسي و قرار گرفتن در نوبت اعزام و گذشت زمان نسبتاً طولاني صورت مي‌گيرد، چنانچه نام نويسي جهت اعزام را، همانند سفر از مقدمات وجودي حج به حساب آوريم، رويداد تورم و افزايش هزينة حج، مانع از وجوب نام نويسي نيست، همانطورکه وقوع اين رويداد در زمان اعزام، در صورتي که منجر به عدم قدرت مکلف بر پرداخت مابقي هزينة حج باشد کاشف از عدم استطاعت اوست. البته در صورتي که مکلف با استقراض، هزينة حج را تأمين و اقدام به حج نمايد، حجش مجزي از حج واجب است، هرچند اگر اموالي معادل با مقداري که قرض گرفته ندارد، استقراض بر او واجب نيست. در فرض قطع ارتباط سياسي، چنانچه منع قانوني از اقدام به حج از طريق ساير کشورها وجود نداشته باشد و نيز موجب عسر و حرج بر مکلف نشود، اقدام به حج، واجب است، مگر اينکه گفته شود عرفاً براي مکلف، طريق به حج وجود ندارد؛ در اين­صورت بقاي وجوب حج بر مکلف متوقف بر بقاي استطاعت تا زمان از سرگيري روابط بين دو کشور و فراهم شدن امکان اعزام است و اگر در اين فرض اقدام به حج نمايد مشروط بر اينکه اعمال او از ميقات با عسر و حرج همراه نباشد، مجزي از حج واجب او خواهد بود.

بررسي فقهي اقتداي به اهل تسنن در حرمين شريفين

Views: 115

در مورد اقتداي به اهل تسنن روايات مختلف و متعدّدي از ناحيه حضرات معصومين: صادر شده است. هر چند عدم صحّت اقتدا در شرايط اوّلي، از روايات و فتاواي فقهاي اماميه برداشت مي شود؛ امّا در شرايط ثانوي؛ اعمّ از خوف يا مدارا، دلالت روايات مختلف و به ظاهر متعارض است. برخي ظاهر در اقتداي حقيقي است و برخي ديگر بر عدم صحّت اقتدا دلالت دارد. به تبع روايات، اقوال فقها نيز متفاوت گشته است. فقهايي چون حضرت امام خميني1 و برخي از فقهاي معاصر، ظهور روايات در اقتداي حقيقي را پذيرفته و روايات دالّ بر عدم صحّت اقتدا را به حکم اوّلي اختصاص داده اند؛ امّا بسياري از فقها چنين حملي را نپذيرفته و روايات ظاهر در اقتداي حقيقي را بر اصل شرکت در نماز عامّه حمل نموده و تکرار نماز يا عدم اقتدا و لزوم قرائت را در نماز جماعت آنان شرط دانسته­اند که با بررسي دقيق روايات به نظر مي­رسد صحت اقتداي حقيقي نيز يکي از راهکارهاي حضور در جماعت اهل تسنن است که به دليل اهداف بالاتري؛ همچون ايجاد همدلي و اتحاد و حفظ آبروي شيعه پذيرفتني است.

حج و ارتقاي سرماية اجتماعي جهان اسلام

Views: 102

اين تحقيق کوشش کرده است که از دريچة سرماية‎‎‎‎‎ اجتماعي به حج بنگرد تا نتيجه بگيرد که حج چه کارکردهايي در توسعه و ارتقاي سرماية اجتماعي جهان اسلام دارد؟ هدف اين است که اثبات کنيم حج نه‌تنها مولد سرماية‎ اجتماعي، بلکه خود، سرماية‎ اجتماعي پايدار و تمام‌ناشدني براي دنياي اسلام است که به‌طور دائم در حال افزايش است و ما مي‏توانيم با استفاده از ظرفيت‌هاي حج، راهکارهاي عملي رسيدن به وحدت و يکپارچگي امت اسـلام براي اعتلا و سربلنـدي در جهـان و همچنين مقابله با تهاجم فرهنگي، سياسي، اجتماعي و اقتصادي را احصا، و آسيب‌شناسي کنيم. براي رسيدن به اين مهم و با توجه به بين‌رشته‌اي بودن موضوع، در اين تحقيق ابتدا سعي بر اين بوده است که در ضمن تبيين اجمالي مفهوم حج، به مفهوم‌شناسي سرماية اجتماعي پرداخته شود. در اين مرحله، جايگاه سرمايه اجتماعي در بين انواع سرمايه‌هاي موجود، مشخص و تعريف مي‌شود؛ سپس سطوح و ابعاد مختلف اجتماعي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي آن تبيين شده، مؤلفه‌ها و عناصر کليدي تشکيل‌دهندة سرماية اجتماعي با توجه به ابعاد آن برشمرده مي‌شود. در پايان، کارکردها و ظرفيت‌هاي حج با توجه به ابعاد اجتماعي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي سرمايه‎‎‎‎‎ اجتماعي و عناصر مربوط به هر يک از اين ابعاد، احصا مي‎شود.

بررسي فقهي استطاعت در حج از نگاه مذاهب خمسه

Views: 100

فقه مقارن با هدف تقريب و نزديک سازي مذاهب اسلامي ، توانسته است تأثيري کارآمد در راستاي ايجاد وحدت و همبستگي بين شيعه و سنّي داشته باشد. حج و مسئله ي استطاعت يکي از مواردي است که از دير باز علماي مذهب اماميه و فقهاي اهل سنّت در اين خصوص اختلاف نظرهايي داشته و دارند. افزون بر طبيعي بودن اختلاف نظر علماءدر علوم نظري، از هر ملّت و گروهي که باشند اين تفاوت گرايشها و نگرشها در مسائل اسلامي بر غناي فرهنگ اسلامي مي افزايد و در واقع اين اختلاف فتاوي از امتيازات مکتب اسلام است.با توجه به اهميت فقه تطبيقي که نقش بسزايي در تقارن و نزديکي مذاهب با يکديگر داشته است، اين موضوع نيز از ديرباز بين علماء از جايگاهي ويژه برخوردار است که پيشينه ي کهن آن به سده هاي اوليّه ي تدوين فقه و اصول برمي گردد. استطاعت يکي از شرايط وجوب حج است که در تقسيم بندي ابتدايي به سه قسم علمي ، شرعي و عرفي تقسيم مي شود که هر يک شامل مباحثي بوده و مسائل فقهي را به خود اختصاص داده است. استطاعت عرفي خود به سه دسته ي مالي ، بدني و راهي تقسيم مي شود و در مجموع ، معناي توانايي حج در هر سه مورد يکي است و بدين مفهوم است که شخص بدون حرج و مشقت تحمل ناپذير و بي آنکه تمامي قدرتش را به ميان گذارد ، بتواند به زيارت خانه خدا رفته و مناسکش را آنگونه که بايد ، انجام دهد؛ زيرا در دين اسلام حرجي نيست. از مجموع بررسي و مقايسه ي مباحث فقهي سني و مذاهب مختلف اسلامي در اين پايان نامه روشن مي شودکه اصول و امّهات آرا و فتاوا بسيار به يکديگر نزديک است و شايد تفاوت هاي فقهي مذاهب چهارگانه ي اهل سنت چندان کمتر از اختلاف ايشان با مذاهب اماميه نباشد، بلکه گاهي تفاوت عميق ميان اين مذاهب، برخي از آن ها را به اماميه بسيار نزديک مي کند.اين حقايق ملموس و روشن که به طريق علمي و با پژوهش به دست آمده است نشان مي دهد که امّت اسلامي به عنوان امّتي واحد ، مي توانند در عصر حاضر که عصر انفجار اطلاعات و تحقيق و گسترش علوم است ،بيش از پيش در عرصه هاي مختلف از جمله در عرصه ي فقه و حقوق به تعامل با يکديگر بپردازندو با انگشت تدبير عالمانه ي خويش مشکلات علمي و فقهي جوامع اسلامي را در تعامل با يکديگر برطرف سازند و به رشد و بالندگي بيشتر جوامع اسلامي کمک کنند.

دلايل فقهي ضرورت تشكيل بازار مشترك اسلامي

Views: 44

بيداري اسلامي از جمله اصطلاحاتي است كه امروزه از آن براي‎ اشاره به روندهاي هويت گرايانه و آگاهي بخش مسلمانان استفاده‎ مي‎شود. با پيروزي انقلاب اسلامي ايران جايگاه مفهوم بيداري اسلامي‎ تا آنجا ارتقاء يافت كه مي‎توان از آن براي توصيف تحول مثبت در جوانب مختلف زندگي سياسي ، اجتماعي و اقتصادي مسلمانان ياد كرد.

«رويت هلال در نگاه فقهاي معاصر اهل سنت»

Views: 114

امروزه علم دقيق حساب فلکي ابزاري مطمئن براي اثبات حلول ماه‌هاي قمري است و از باب قياس اولي واجب است که بکار بردن چنين وسيله‌اي را بپذيريم؛ زيرا سنت، متناسب با زمان خويش، وسيله‌ي رؤيت را تعيين نموده که اين وسيله از شک و احتمال بريء نبوده و بديهي است که سنت، استفاده از ابزار برتر، کامل‌تر و مناسب‌تر را براي تحقيق مقصود شرعي و رهايي امت اسلامي از اختلاف شديد موجود درباره تعيين آغاز ايام رمضان و اعياد اسلامي و حصول وحدت در عمل به شعائر و عبادات شرعي مرتبط با حيات و کيان روحي امت اسلامي رد نمي‌کند.

فقه مقارن - جايگاه فقه اسلامى در صحنه بين الملل

Views: 160

هدف از اين علم اين بوده که فقهاى مذاهب پس از اطلاع از همه اقوال به اتّباع احسن بپردازند و از سويى آيينه ديدگاه هاى يکديگر باشند و نقاط ضعف و يا قوت را به يکديگر منعکس نمايند و در نتيجه, فقه همگام با زمان پيش رود و بسيارى از سوء تفاهمات و دشمنى ها که زاييده جهل به يکديگر بوده, از ميان برود. علامه شاطبى متوفاى 790 معتقد بود: طلبه اى که خود را محصور در يک مذهب ساخته, چه بسا در او حالت تنفر و انکار نسبت به ساير مذاهب پيدا شود, اما وقتى به دلائل ساير فقها و مجتهدان دست يابد, به اين باور خواهد رسيد که ساير پيشوايان فقهى داراى فضل و آگاهى از مقاصد شارع و فهم اهداف وى بوده اند

بررسي حکم ضمان عاقله از نگاه فقهاي مذاهب خمسه

Views: 329

يکي از مباحث قابل توجه در حقوق اسلامي، مسأله عاقله و مسئوليت آن در پرداخت ديه است. عاقله از ماده عقل به معناي منع و بازداشتن است و در اصطلاح، به افرادي اطلاق مي­شود که مسئوليت پرداخت ديه را به جاي جاني بر عهده مي‌گيرند. اين افراد شامل بستگان ذکور نسبي پدر و مادري يا پدري به ترتيب طبقات ارث هستند؛ به طوري که همه کساني که حين الفوت مي‌توانند ارث ببرند، به صورت مساوي عهده­دار پرداخت ديه خواهند بود. ضمان يا مسئوليت عاقله مبتني بر قرارداد اجتماعي بين افراد قوم در جامعه سنتي پيش از اسلام به شمار مي‌رفت که در زمان خود، از پشتوانه حقوقي برخوردار بود و پس از اسلام هم مورد امضاي شارع قرار گرفته است. موضوع مسئوليت عاقله در قتل و جنايات خطايي مطرح است و عاقله بايد واجد صفاتي از جمله ذکور، عقل، بلوغ و قدرت در پرداخت ديه باشد. براي اين­که عاقله را مسئول پرداخت ديه بدانيم، بايد شرايطي رعايت شود: خطايي بودن جنايت، ثبوت با بينه و اين­که جنايت عضو به اندازه موضحه و يا بيشتر از آن باشد و ديه به خاطر ضرر بدني بر شخص آزاد واجب شده باشد. بعضي انديشمندان اسلامي، مسئوليت عاقله را در همه جوامع ثابت دانسته و براي اين نظر، دلايلي ذکر کرده­اند.

امر به معروف و نهي از منکر و ارتباط آن با قاعده لاضرر در ديدگاه مذاهب اماميه و اهل سنت

Views: 105

قاعده لاضرر از جمله قواعدي است که فقهاي شيعه و اهل سنت در کليت و مبناي آن اتفاق نظر دارند، اما در چگونگي تفسير مفاد و نحوه کارآمدي آن بين آنها اختلاف نظر وجود دارد. با توجه به بررسي ديدگاه¬هاي فقهاي مذاهب اماميه و اهل سنت، اين قاعده در بسياري از موضوعات فقهي و حقوقي کاربرد دارد و مي¬توان کاربرد آن را به موضوعات اجتماعي و سياسي نيز سرايت داد که يکي از آنها، امر به معروف و نهي از منکر است. بر اساس استدلال¬هايي از منابع فقه، امر به معروف و نهي از منکر از جمله واجبات کفايي است که ميان فقها در مورد آن، اختلاف نظري وجود ندارد. اين واجب در ذيل مباحثي از جمله احکام، شرايط و مراتب قابل بررسي است؛ اما يکي از مهمترين مباحث آن، شرط نبود ضرر و مفسده در هنگام اجرا مي باشد و از اين رو است که قاعده لاضرر با امر به معروف و نهي از منکر ارتباط پيدا مي کند.

نكاح مسيار از منظر فقه اسلامي

Views: 66

ازدواج مسيار، نوعي ازدواج است كه در سال‌هاي اخير در برخي از كشورهاي اسلامي رواج يافته و مورد استقبال عده‌اي از زنان و مردان مسلمان واقع شده است. از آن¬جا كه اهل سنت ازدواج موقت را مشروع نمي‌دانند، براي پاسخ به نيازهاي برخي از مردان و زنان جوان، ازدواج مسيار مطرح شده است. مسيار، نوعي ازدواج دائم است كه در آن شرط مي‌شود، زن حق نفقه و هم¬خوابگي نداشته و شوهر مختار است، هر وقت بخواهد نزد زن برود. زن نيز در زندگي خود آزاد بوده و مرد نسبت به وي، رياست و مديريتي ندارد. نكته مهم اين است كه در اين ازدواج، تعادلي بين حقوق و تكاليف زوجين نمي‌باشد و زنان از بلاتكليفي بيشتري رنج مي‌برند، در اين نوشتار، شرايط ازدواج مسيار و ادله علماي موافق و مخالف اهل سنت مورد نقد و بررسي قرار گرفته است.

مختصات النبي(ص) در قلمرو فقه

Views: 185

از جمله برکات وجود ذي جود نبي گرامي اسلام(ص) وحدت خشي ميان مسلمانان در ابعاد مختلف مانند بعد فقهي است. اين مقاله در نظر دارد يکي از مباحثي که مذاهب مختلف فقهي پيرامون آن تا حد زيادي توافق و اتحاد دارند را تحت عنوان احکام فقهي مختص نبي گرامي اسلام(ص) بررسي کند و تقريب مذاهب اسلامي را به نمايش بگذارد. اين نوشته در بخش اول، پنج حکم فقهي را که فقط بر رسول خدا(ص) واجب است، در بخش دوم هفت حکم فقهي را که فقط بر رسول خدا(ص) حرام است، در بخش سوم شش حکم فقهي که فقط بر رسول خدا(ص) مباح است و بر ديگران يا واجب و يا حرام است و در بخش چهارم، شش حکم را که ديگران موظف¬اند نسبت به آن حضرت رعايت کنند را بررسي کرده است.

حکم بيمه از ديدگاه فقهاي اهل سنت و اماميه

Views: 284

چنان¬که واضح است مسأله حکم بيمه به خصوص از نظر اهل سنت از جمله مسائل بحث¬برانگيز است که دليل اصلي آن، اين است که بيمه از جمله امور مستحدثه است. فقهاي مذاهب اسلامي در مورد بيمه دو ديدگاه دارند؛ فقهاي اهل سنت، بيمه را به دو نوع تجاري و تعاوني تقسيم نموده¬ و تنها بيمه تعاوني را جائز مي¬دانند و بيمه تجاري را که موجب ارسال سود و نفع به سمت شرکت¬هاي بيمه است را حرام مي¬دانند، اما فقهاي اماميه معتقدند به دليل عموم ادله قرآني بر مبناي «اوفوا بالعقود» عقد بيمه، عقدي جائز است.

حقوق بشر از نگاه اسلام و غرب

Views: 316

در اين مقاله، نگارنده محترم به بحث پيرامون حقوق بشر از نگاه اسلام و غرب پرداخته‌اند. ابتدا در مبحث نخست به برخي از مزيتهاي نظام حقوق بشر از منظر اسلام اشاره کرده و بهترين تعريف از نظام حقوقي بشر را تعريف فراگير اسلام از آن دانسته و نظام حقوقي ارائه شده از سوي آن را برهان‌پذير برشمردند. سپس به منظور تحقق و تأمين حقوق بشر، با طرح پايه‌هاي ضمانت اجرا و جايگاه ارزشهاي اخلاقي و با استناد به آياتي از قرآن کريم و فراتر از دست‌نوشته‌هاي بشري براي آن (حقوق بشر) ضمانت اجرايي ويژه‌اي قائل شده‌اند و حقوق بشر در اسلام را برگرفته از قرآن کريم و مانند آن از انسجام، تناسب و سازگاري برخوردار دانسته‌اند. در مبحث دوم نيز اعلاميه جهاني حقوق بشر را به عنوان محصول نظام حقوقي غرب مورد بررسي قرار داده و با ذکر دلايلي از کتاب و سنت به علل و عوامل ناکاميها و وضعيت موجود آن و يادآوري نقش صهيونيزم و جريان حق وتو در ناکاميها و نابسامانيهاي حقوق جهاني بشر پرداخته‌اند.

بررسي تطبيقي ديه و مسائل مرتبط با آن بر اساس فقه مذاهب اربعه قسمت آخر

Views: 419

وقوع قتل و ايراد خسارت بر بدن انسان، در گذر ايام و جريان حوادث امري اجتناب‌ناپذير است. در فقه اسلامي، در قبال برخي از صورت‌هاي قتل نفس و ايراد جراحت و خسارت بر بدن، اگر امکان قصاص نباشد، يا اولياي دم، جاني را عفو کنند، پرداخت ديه بر او يا عاقله‌اش واجب مي‌گردد و با نفي قصاص، تنها راه ممکن براي جبران خسارت ، ديه است.ديه مال واجبي است که به سبب جنايت بر نفس يا کم‌تر از آن پرداخت مي‌شود. اصل اين پرداخت، با شتر محاسبه مي‌شود و به صورت بدلي نيز مي‌توان قيمت و بهاي آن را پرداخت کرد. ديه در کنار قصاص، يکي ديگر از شيوه‌‌هاي مقابله با جنايات و جبران آن ها است. از اين رو تقسيم‌بندي مطالب کتب فقهي معمولاً پس از کتاب قصاص، کتاب ديات آمده است؛ زيرا قصاص و ديه هر دو به جنايات مربوط‌اند. لزوم پرداخت ديه، که در آيات ?? سوره‌ي نساء و ??? سوره‌ي بقره و تعدادي از احاديث پيامبر (ص) از جمله حديث مشهور پيامبر (ص) که در نامه‌ي ابن حزم آن را ذکرکرده، مورد اشاره قرار گرفته است، از جمله احکامي است که قبل از اسلام به عنوان شيوه‌اي براي حل و فصل خصومت‌ها و پايان بخشيدن به منازعات در جوامع مختلف از جمله ميان اعراب جاهلي، مرسوم بوده است. اين حکم توسط اسلام مورد تأييد و امضاء قرار گرفته و البته براي جلوگيري از اِعمال سليقه و تضييع حقوق اشخاص، حدود و ثغور آن به روشني مشخص شده است. اين پژوهش در صدد بحث در مورد نظرات مذاهب اربعه در زمينه‌ي ديه است.

بررسي تطبيقي ديه و مسائل مرتبط با آن بر اساس فقه مذاهب اربعه قسمت سوم

Views: 340

وقوع قتل و ايراد خسارت بر بدن انسان، در گذر ايام و جريان حوادث امري اجتناب‌ناپذير است. در فقه اسلامي، در قبال برخي از صورت‌هاي قتل نفس و ايراد جراحت و خسارت بر بدن، اگر امکان قصاص نباشد، يا اولياي دم، جاني را عفو کنند، پرداخت ديه بر او يا عاقله‌اش واجب مي‌گردد و با نفي قصاص، تنها راه ممکن براي جبران خسارت ، ديه است.ديه مال واجبي است که به سبب جنايت بر نفس يا کم‌تر از آن پرداخت مي‌شود. اصل اين پرداخت، با شتر محاسبه مي‌شود و به صورت بدلي نيز مي‌توان قيمت و بهاي آن را پرداخت کرد. ديه در کنار قصاص، يکي ديگر از شيوه‌‌هاي مقابله با جنايات و جبران آن ها است. از اين رو تقسيم‌بندي مطالب کتب فقهي معمولاً پس از کتاب قصاص، کتاب ديات آمده است؛ زيرا قصاص و ديه هر دو به جنايات مربوط‌اند. لزوم پرداخت ديه، که در آيات ?? سوره‌ي نساء و ??? سوره‌ي بقره و تعدادي از احاديث پيامبر (ص) از جمله حديث مشهور پيامبر (ص) که در نامه‌ي ابن حزم آن را ذکرکرده، مورد اشاره قرار گرفته است، از جمله احکامي است که قبل از اسلام به عنوان شيوه‌اي براي حل و فصل خصومت‌ها و پايان بخشيدن به منازعات در جوامع مختلف از جمله ميان اعراب جاهلي، مرسوم بوده است. اين حکم توسط اسلام مورد تأييد و امضاء قرار گرفته و البته براي جلوگيري از اِعمال سليقه و تضييع حقوق اشخاص، حدود و ثغور آن به روشني مشخص شده است. اين پژوهش در صدد بحث در مورد نظرات مذاهب اربعه در زمينه‌ي ديه است.

بررسي تطبيقي ديه و مسائل مرتبط با آن بر اساس فقه مذاهب اربعه قسمت دوم

Views: 325

وقوع قتل و ايراد خسارت بر بدن انسان، در گذر ايام و جريان حوادث امري اجتناب‌ناپذير است. در فقه اسلامي، در قبال برخي از صورت‌هاي قتل نفس و ايراد جراحت و خسارت بر بدن، اگر امکان قصاص نباشد، يا اولياي دم، جاني را عفو کنند، پرداخت ديه بر او يا عاقله‌اش واجب مي‌گردد و با نفي قصاص، تنها راه ممکن براي جبران خسارت ، ديه است.ديه مال واجبي است که به سبب جنايت بر نفس يا کم‌تر از آن پرداخت مي‌شود. اصل اين پرداخت، با شتر محاسبه مي‌شود و به صورت بدلي نيز مي‌توان قيمت و بهاي آن را پرداخت کرد. ديه در کنار قصاص، يکي ديگر از شيوه‌‌هاي مقابله با جنايات و جبران آن ها است. از اين رو تقسيم‌بندي مطالب کتب فقهي معمولاً پس از کتاب قصاص، کتاب ديات آمده است؛ زيرا قصاص و ديه هر دو به جنايات مربوط‌اند. لزوم پرداخت ديه، که در آيات ?? سوره‌ي نساء و ??? سوره‌ي بقره و تعدادي از احاديث پيامبر (ص) از جمله حديث مشهور پيامبر (ص) که در نامه‌ي ابن حزم آن را ذکرکرده، مورد اشاره قرار گرفته است، از جمله احکامي است که قبل از اسلام به عنوان شيوه‌اي براي حل و فصل خصومت‌ها و پايان بخشيدن به منازعات در جوامع مختلف از جمله ميان اعراب جاهلي، مرسوم بوده است. اين حکم توسط اسلام مورد تأييد و امضاء قرار گرفته و البته براي جلوگيري از اِعمال سليقه و تضييع حقوق اشخاص، حدود و ثغور آن به روشني مشخص شده است. اين پژوهش در صدد بحث در مورد نظرات مذاهب اربعه در زمينه‌ي ديه است.

بررسي تطبيقي ديه و مسائل مرتبط با آن بر اساس فقه مذاهب اربعه قسمت اول

Views: 702

وقوع قتل و ايراد خسارت بر بدن انسان، در گذر ايام و جريان حوادث امري اجتناب‌ناپذير است. در فقه اسلامي، در قبال برخي از صورت‌هاي قتل نفس و ايراد جراحت و خسارت بر بدن، اگر امکان قصاص نباشد، يا اولياي دم، جاني را عفو کنند، پرداخت ديه بر او يا عاقله‌اش واجب مي‌گردد و با نفي قصاص، تنها راه ممکن براي جبران خسارت ، ديه است.ديه مال واجبي است که به سبب جنايت بر نفس يا کم‌تر از آن پرداخت مي‌شود. اصل اين پرداخت، با شتر محاسبه مي‌شود و به صورت بدلي نيز مي‌توان قيمت و بهاي آن را پرداخت کرد. ديه در کنار قصاص، يکي ديگر از شيوه‌‌هاي مقابله با جنايات و جبران آن ها است. از اين رو تقسيم‌بندي مطالب کتب فقهي معمولاً پس از کتاب قصاص، کتاب ديات آمده است؛ زيرا قصاص و ديه هر دو به جنايات مربوط‌اند. لزوم پرداخت ديه، که در آيات ?? سوره‌ي نساء و ??? سوره‌ي بقره و تعدادي از احاديث پيامبر (ص) از جمله حديث مشهور پيامبر (ص) که در نامه‌ي ابن حزم آن را ذکرکرده، مورد اشاره قرار گرفته است، از جمله احکامي است که قبل از اسلام به عنوان شيوه‌اي براي حل و فصل خصومت‌ها و پايان بخشيدن به منازعات در جوامع مختلف از جمله ميان اعراب جاهلي، مرسوم بوده است. اين حکم توسط اسلام مورد تأييد و امضاء قرار گرفته و البته براي جلوگيري از اِعمال سليقه و تضييع حقوق اشخاص، حدود و ثغور آن به روشني مشخص شده است. اين پژوهش در صدد بحث در مورد نظرات مذاهب اربعه در زمينه‌ي ديه است.

اهميّت استهلال ماه در اسلام

Views: 351

با توجه به اهميت مسأله عبادي ايام ماه مبارک رمضان و علي الخصوص عيد فطر که مظهر و نمادي براي وحدت امت مسلمان مي باشد به يقين به صلاح امت اسلامي نيست که در يک چنين امر مهمي گرفتار تشتت و تفرقه حتي در يک شهر و يک خانه شوند و قدرت و قوت آ ن ها به ضعف گرايد و در برابر دشمنان سرشکسته گردند. از طرفي با توجه به رهنمودهاي امام راحل(ره)، و مقام معظم رهبري که هر ساله به مناسبت هايي همچون ايام حج، مبعث و ميلاد پيامبر اسلام و… مسلمانان را دعوت به وحدت و انسجام مي‌کنند تا از ظرفيت و پتانسيل عظيم امت اسلامي در جهت شکوه و عظمت جهان اسلام استفاده شود؛ شايسته است، فقيهان و عالمان ديني مذاهب اسلامي نيز با همفکري و هم انديشي، روزنه هاي انشقاق و تفرقه در بين مسلمين را بسته و جلوه هاي وحدت، همدلي و همگرايي را در عرصه هاي مختلف به منصّه‌ي ظهور برسانند.

جهاد و دفاع از ديدگاه اسلام بخش دوم

Views: 344

براساس آيات و روايات و سيره ي ائمه ي معصومين (عليهم السلام) دفاع در برابر تعدّي و تجاوز نظامي بيگانه به حدود قلمرو جامعه ي اسلامي در زمره ي نخستين و مهمترين اولويت دفاعي اسلام به شمار مي رود. همين اهميت و توجه موجب مي گردد تا جهاد و تدافعي بودن جنگ در مرکز ثقل انديشه ي نظامي اسلام قرار بگيرد. جهاد چيست؟ جهاد از ريشه «جهد» يا« جهد» به معناي زحمت ومشقت يا توان،طاقت، کوشش وتلاش بسيار توام با سختي است.جهاد عبارت است از: بذل جان، مال وتوان در راه اعتلاي اسلام وبرپا داشتن شعايردين. جهاد براي دفع هر موجود «شر آفرين»است که بخواهد به انسان زيان برساند؛ مانند شيطان که مي کوشد انسان را گمراه سازد و نفس اماره که آدمي را به بدي ها فرا مي خواند و دشمناني که بندگي ولذت انسان ها را مي طلبند.

جهاد و دفاع از ديدگاه اسلام بخش اول

Views: 308

جهاد از ريشه «جهد» يا« جهد» به معناي زحمت ومشقت يا توان،طاقت، کوشش وتلاش بسيار توام با سختي است.جهاد عبارت است از: بذل جان، مال وتوان در راه اعتلاي اسلام وبرپا داشتن شعايردين. جهاد براي دفع هر موجود «شر آفرين»است که بخواهد به انسان زيان برساند؛ مانند شيطان که مي کوشد انسان را گمراه سازد و نفس اماره که آدمي را به بدي ها فرا مي خواند و دشمناني که بندگي ولذت انسان ها را مي طلبند. پيامبر اکرم (ص) مصاف با دشمن بيروني را «جهاداصغر» ومخالفت با هواي نفس را «جهاد اکبر» ناميده، به رزمندگاني که از جنگ برگشته بودند فرمود: «مرحبا بقوم قضوا الجهاد الاصغر وبقي عليهم الجهاد الاکبر» آفرين بر مردمي که جهاد کوچک را انجام داده اند،اما جهاد اکبر هم چنان بر عهده ي ايشان باقي است. پرسيدند اي رسول خدا جهاد اکبر چيست؟ فرمود جهاد النفس، علامه طبا طبايي در تفسير آيه ي «و جاهدوا في الله حق جهاده هو اجتباکم وما جعل عليکم» (سوره ي حج،آيه ي???) مي فرمايد: با توجه به قيد«في الله» جهاد در آيه ،اعم از جهاد اصغر و جهاد اکبراست و اداي حق جهاد به اين است که انسان در جهان داراي خلوص باشد وجهاد خالص براي خدا انجام گيرد و هيچ چيز در آن شريک نباشد.

فقه زن در فقه مذاهب اسلامي

Views: 351

جايگاه عرف در فقه مذاهب اسلامي بخش سوم

Views: 339

عرف و عادت در الفاظ و گفتار مردم نيز جريان دارد. انسان ناگزير از تفاهم و هم‌زيستي مسالمت‌آميز با هم‌نوعانش است. اما اين کار سهل وساده نيست. از اين‌رو، بشر براي بيان مقصود و نيت خود به الفاظ پناه مي برد تا بتواند با الفاظي که به طور معمول براي ابراز مقصود و هداف به کار مي‌روند و مردم بدان‌ها عادت دارند ، انديشه و غرض خود را بيان نمايد و بعدها همين الفاظ به زبان عموم مردم تبديل شد. از طرفي، با توسعه‌ي صنايع و علوم جديد ، استفاده از زبان و الفاظ عام براي بيان مقاصد علمي و صنعتي و مفاهيم و موضوع‌هاي مرتبط با آن‌ها ناقص بود. لذا صاحبان صنايع و اهل علم ، اقدام به وضع الفاظ مصطلح در حرفه و شغل خويش کردند تا بتوانند از آن طريق به معرفي فعاليت خود بپردازد. اين جريان منجر به ايجاد عرف‌هاي خاص شد؛ به طوري که هر حرفه و علمي تعابير و الفاظ مختص به خود را داشت که با ديگري فرق مي‌کرد بسياري از اين الفاظ و اصطلاحات عرفي مجاز لغوي بودند که فقط با ذکر قرينه قابل فهم بودند. اما در طي زمان به دليل کثرت استعمال به مجازي مشهور يا مصطلح تبديل شدندکه بدون ذکر قرينه نيز بر معني وضعي خود دلالت مي‌کردند. به عبارت ديگر، اين مجازهاي لغوي به حقيقت عرفي تبديل شدند. عاداتي که در يک کشور و يا در ميان صاحبان حرفه‌ها و مشاغل مختلف به وجود مي‌آيد داراي انگيزه يامنشأ واحدي نيست، اما عادت‌هاي بزرگ و تأثيرگذار معمولاً در اثر نياز و احتياج ايجاد مي‌شوند. زماني که مردم در موقعيت خاصي قرار مي‌گيرند ، اين موقعيت آن‌ها را واردار به انجام عمل خاص يا استفاده از الفاظ ويژه مي نمايد که در اثر تکرار تبديل به يک عرف رايج مي‌شوند. نيازهاي مردم متأثر از محيط هستند و عوامل زيست محيطي متنوعي مانند سازمان‌ها و تشکيلات اجتماعي، سياسي و اقتصادي و ويژگي‌هاي فرهنگي و تاريخي در ايجاد اين نيازها نقش دارند. از جمله ي اين عوامل مي توان به اعتقادات و مناسک ديني، اخلاق، سيستم حکومتي، دانشگاه‌ها و مراکز علمي، صنايع، هنرهاي مختلف، آزادي انديشه وبيان، رسانه‌هاي گروهي، بحران‌هاي اقتصادي و سياسي و… اشاره کرد.

جايگاه عرف در فقه مذاهب اسلامي بخش دوم

Views: 319

عرف و عادت در الفاظ و گفتار مردم نيز جريان دارد. انسان ناگزير از تفاهم و هم‌زيستي مسالمت‌آميز با هم‌نوعانش است. اما اين کار سهل وساده نيست. از اين‌رو، بشر براي بيان مقصود و نيت خود به الفاظ پناه مي برد تا بتواند با الفاظي که به طور معمول براي ابراز مقصود و هداف به کار مي‌روند و مردم بدان‌ها عادت دارند ، انديشه و غرض خود را بيان نمايد و بعدها همين الفاظ به زبان عموم مردم تبديل شد. از طرفي، با توسعه‌ي صنايع و علوم جديد ، استفاده از زبان و الفاظ عام براي بيان مقاصد علمي و صنعتي و مفاهيم و موضوع‌هاي مرتبط با آن‌ها ناقص بود. لذا صاحبان صنايع و اهل علم ، اقدام به وضع الفاظ مصطلح در حرفه و شغل خويش کردند تا بتوانند از آن طريق به معرفي فعاليت خود بپردازد. اين جريان منجر به ايجاد عرف‌هاي خاص شد؛ به طوري که هر حرفه و علمي تعابير و الفاظ مختص به خود را داشت که با ديگري فرق مي‌کرد بسياري از اين الفاظ و اصطلاحات عرفي مجاز لغوي بودند که فقط با ذکر قرينه قابل فهم بودند. اما در طي زمان به دليل کثرت استعمال به مجازي مشهور يا مصطلح تبديل شدندکه بدون ذکر قرينه نيز بر معني وضعي خود دلالت مي‌کردند. به عبارت ديگر، اين مجازهاي لغوي به حقيقت عرفي تبديل شدند. عاداتي که در يک کشور و يا در ميان صاحبان حرفه‌ها و مشاغل مختلف به وجود مي‌آيد داراي انگيزه يامنشأ واحدي نيست، اما عادت‌هاي بزرگ و تأثيرگذار معمولاً در اثر نياز و احتياج ايجاد مي‌شوند. زماني که مردم در موقعيت خاصي قرار مي‌گيرند ، اين موقعيت آن‌ها را واردار به انجام عمل خاص يا استفاده از الفاظ ويژه مي نمايد که در اثر تکرار تبديل به يک عرف رايج مي‌شوند. نيازهاي مردم متأثر از محيط هستند و عوامل زيست محيطي متنوعي مانند سازمان‌ها و تشکيلات اجتماعي، سياسي و اقتصادي و ويژگي‌هاي فرهنگي و تاريخي در ايجاد اين نيازها نقش دارند. از جمله ي اين عوامل مي توان به اعتقادات و مناسک ديني، اخلاق، سيستم حکومتي، دانشگاه‌ها و مراکز علمي، صنايع، هنرهاي مختلف، آزادي انديشه وبيان، رسانه‌هاي گروهي، بحران‌هاي اقتصادي و سياسي و… اشاره کرد.